Nadeelcompensatie: hoe zit dat precies?
Burgers, bedrijven en organisaties kunnen door het optreden van de overheid tijdelijk of blijvend nadeel ondervinden, anders gezegd: schade lijden. Dat kan ook het geval zijn wanneer de overheid handelt binnen de aan haar toegekende taken en bevoegdheden. De overheid handelt dan rechtmatig, dus volledig volgens de regels, maar veroorzaakt toch schade.
Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van een nieuwe snelweg, of verbreding van de bestaande. Dit kan leiden tot omzetverlies voor bedrijven, waardedaling van een woning of omrijdschade. De schade komt dan in principe voor rekening van de benadeelde.
Alleen in de uitzonderlijke situatie dat een bedrijf of burger onevenredig zwaar wordt getroffen in vergelijking met anderen, heeft hij mogelijk recht op een tegemoetkoming in de schade. Dit noemen we nadeelcompensatie.
Om in aanmerking te komen voor nadeelcompensatie moet aan diverse voorwaarden zijn voldaan.
Zo moet het gaan om rechtmatig veroorzaakte schade, die uitstijgt boven het normaal maatschappelijk risico of normaal ondernemersrisico. Hieronder beschrijven we de belangrijkste voorwaarden (Let op: dit overzicht is niet volledig).
Rechtmatigheid schadeoorzaak
In veel gevallen is de schadeoorzaak een door de minister genomen besluit, bijvoorbeeld over de aanleg of uitbreiding van een rijksweg. Ook het Tracébesluit ViA15 is zo’n schadeveroorzakend besluit. U kunt dan schadevergoeding aanvragen nadat het besluit is genomen. Maar de aanvraag kan pas worden afgehandeld als het schadeveroorzakende besluit onherroepelijk is geworden. Dat is nu het geval bij de ViA15.
Eigenaar bij schade ten gevolge van waardedaling woning
Voor vergoeding van schade ten gevolge van waardedaling van de woning, moet u op 16 maart 2017 eigenaar van de woning zijn (geweest). Of deze schade voor vergoeding in aanmerking komt, wordt onder meer beoordeeld op voorzienbaarheid.
Voorzienbaarheid
Van belang is of de schadeoorzaak voor de ‘redelijk denkend en handelend koper’ wel of niet voorzienbaar was. Is dat wel het geval dan wordt de schade niet vergoed. Zo kan bijvoorbeeld een wegverbreding voorzienbaar worden geacht, vanaf het moment dat de plannen voor die verbreding voor iedereen ter inzage liggen. Koopt u daarna dichtbij die rijksweg een huis, dan kan worden gezegd dat u de nadelige gevolgen van de verbreding heeft geaccepteerd, ook al heeft u de plannen niet ingezien. Ook de ondernemer die daarna vlakbij een bedrijf start, accepteert bepaalde risico’s. De schade die hij lijdt doordat het bedrijf tijdens de werkzaamheden aan de rijksweg minder goed bereikbaar is, wordt dan niet vergoed.
Drempel nadeelcompensatie
Bij het beoordelen van aanvragen om nadeelcompensatie wordt altijd een drempel voor het normaal maatschappelijk risico gehanteerd. Als de schade hier geheel of gedeeltelijk onder blijft, dan is deze schade voor eigen rekening van een burger of bedrijf.
Anderszins verzekerd
U komt op grond van de wettelijke regels niet voor vergoeding in aanmerking, als u al op een andere manier recht heeft op vergoeding. Het kan zijn dat u bijvoorbeeld via verkoop van gronden aan Rijkswaterstaat of onteigening een vergoeding heeft gekregen of dat u verzekerd bent tegen de schade.
De aanvraag
U dient de aanvraag voor schadevergoeding in bij Rijkswaterstaat. U kunt daarbij gebruik maken van een schadeformulier. Dat formulier vindt u hier. U vult het formulier zo volledig mogelijk in en stuurt alle stukken mee waarnaar in het formulier is gevraagd. In het geval van inkomensschade van een onderneming, wordt bijvoorbeeld gevraagd om de jaarcijfers van het schadejaar en de drie voorafgaande jaren mee te sturen.
Het formulier kan digitaal worden ingediend via de website van Rijkswaterstaat.
U kunt het formulier ook schriftelijk indienen. In dat geval vindt op het formulier het adres waar u het formulier naartoe kunt sturen
U ontvangt binnen twee weken na ontvangst van de aanvraag een ontvangstbevestiging. Daarbij krijgt u informatie over de manier waarop de minister de aanvraag behandelt. Is de aanvraag niet volledig, dan wordt u gevraagd de nog ontbrekende gegevens of stukken op te sturen. Wanneer u dat op tijd doet, voorkomt u dat de minister uw aanvraag niet in behandeling neemt.
De adviescommissie
De minister kan na de ontvangst van de aanvraag een onafhankelijke adviescommissie benoemen, maar dat hoeft niet. De commissie nodigt u dan uit om uw aanvraag toe te lichten tijdens een hoorzitting. De commissie stelt vaak nog algemene vragen, zoals over de oorzaak van de schade. Daarom is ook een vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat op de hoorzitting aanwezig. Meestal bekijkt de commissie ook de situatie ter plekke. Na afloop van de hoorzitting maakt de commissie een verslag. Daarop kunnen u en de vertegenwoordiger van Rijkswaterstaat reageren. Vervolgens brengt de commissie een conceptadvies uit. Ook daarop kunnen u en Rijkswaterstaat reageren. Daarna stelt de commissie een definitief advies op, waarvan u en Rijkswaterstaat een afschrift ontvangen. Na verzending van het definitieve advies komt er in principe een einde aan het werk van de adviescommissie.
De minister neemt een beslissing
In het geval de minister een adviescommissie heeft ingeschakeld neemt de minister na kennisname van het definitieve advies een besluit op uw aanvraag voor schadevergoeding. U krijgt daarvan schriftelijk bericht. Wordt een bedrag aan schadevergoeding toegekend, dan maakt de minister dat bedrag op uw rekening over.
Bezwaar en (hoger)beroep
Bent u het niet eens met de beslissing op uw aanvraag, dan kunt u een bezwaarschrift indienen. Bent u het niet eens met de beslissing op uw bezwaarschrift dan kunt u in beroep bij de rechtbank. De minister vermeldt in de beslissing welke rechter bevoegd is. Kunt u zich niet vinden in de beslissing van de rechtbank, dan is er nog hoger beroep mogelijk bij de Raad van State. In sommige gevallen is er direct beroep mogelijk bij de Raad van State. Of dit het geval is, wordt onderaan in de beslissing vermeld.
Voor meer informatie over nadeelcompensatie en hoe deze aan te vragen, klik hier.